Istia‘ārah dalam Teks Sastra Arab: Perbandingan Estetika Retoris antara Karya Klasik dan Modern

Authors

  • Muhaimin Alfadil S Program Magister PBA, UIN Alauddin Makassar
  • Nurul Hikmah Arsy Program Magister PBA, UIN Alauddin Makassar
  • Sitti Najmianti Rahma Program Magister PBA, UIN Alauddin Makassar

Keywords:

Istia‘ārah , Sastra Arab, Estetika Sastra

Abstract

Penelitian ini bertujuan untuk menganalisis transformasi gaya bahasa istia‘ārah    (metafora) dalam karya sastra Arab klasik dan modern dari perspektif estetika retoris. Kajian ini menelusuri pergeseran bentuk, fungsi, dan makna istia‘ārah    mulai dari syair Jāhilī, puisi Abbasiyah, teks sufistik, hingga puisi dan prosa sastra Arab modern yang bersifat eksperimental dan simbolik. Penelitian ini menggunakan metode kualitatif-deskriptif dengan pendekatan stilistika dan analisis wacana sastra, berdasarkan studi pustaka terhadap karya sastra klasik-modern, kitab balāghah, serta artikel ilmiah relevan. Hasil penelitian menunjukkan bahwa istia‘ārah    dalam teks klasik lebih bersifat representatif, mengikuti konvensi balāghah dan norma budaya yang mapan, sedangkan dalam teks modern, istia‘ārah    berfungsi sebagai medium dekonstruktif dan simbolik dalam mengungkap krisis eksistensial, kritik sosial, dan pencarian identitas. Perbandingan ini menegaskan bahwa istia‘ārah    bukan sekadar perangkat retoris, melainkan juga cerminan perkembangan budaya dan pemikiran dalam dunia sastra Arab lintas zaman.

References

Abdul Aziz bin Ali Harbii. Al-Balāghah Al-Muyassarah. Makkah: Dār Ibn Hazm, 2018.

Abū Tammām. Dīwān Abī Tammām. Diedit dan ditahkīq oleh Muḥammad ʿAbd al-Munʿim Khafājī. Kairo: Dār al-Maʿārif, 1974.

Adonis. Aghānī Mihyār al-Dimashqī. Beirut: Dār al-Ādāb, 1994.

al-Buḥturī. Dīwān al-Buḥturī. Disunting dan ditahkīq oleh Ḥasan Kāmil al-Ṣayrafī. Kairo: Dār al-Maʿārif, 1963.

al-Ghazālī. Iḥyā’ ʿUlūm al-Dīn. Beirut: Dār al-Maʿrifah, 2005.

al-Hakim, Asim. Al-Balāghah al-ʿArabiyyah fī al-ʿAṣr al-Ḥadīth. Beirut: Dar al-Fikr al-‘Arabi, 2018.

al-Jurjani, Abd al-Qāhir ibn ʿAbd al-Raḥmān. Asrar al-Balaghah. Kairo: Dar al-Madani, 1991.

al-Khwārizmī, Yūsuf ibn Abī Bakr ibn Muḥammad as-Sakkākī. Yaman: Dār al-Kitāb al-‘Ilmiyyah, tanpa tahun.

al-Rāzī, Fakhr al-Dīn Muḥammad ibn ʿUmar. Tafsīr al-Fakhr al-Rāzī (al-Tafsīr al-Kabīr). Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī, 1999.

al-Sayyāb, Badr Shākir. Dīwān Badr Shākir al-Sayyāb. Beirut: Dār al-ʿAwda, 1992.

al-Zamakhsharī, Abū al-Qāsim Maḥmūd ibn ʿUmar. al-Kashshāf ‘an Ḥaqā’iq al-Tanzīl wa ʿUyūn al-Aqāwīl fī Wujūh al-Ta’wīl. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 2009.

ʿAntarah ibn Shaddād. Sharḥ Dīwān ʿAntarah ibn Shaddād. Disunting oleh Muḥammad Muḥyī al-Dīn ʿAbd al-Ḥamīd. Kairo: Maktabat al-Khānjī, 1994.

Ayu, Cindy Shinta, dkk. “Sosiolinguistik: Hubungan Antara Bahasa dan Masyarakat.” 2024.

Darwish, Mahmoud. Diwan Mahmoud Darwish. Beirut: Dar al-‘Awda, 1997.

Darwīsh, Maḥmūd. Fī Ḥaḍrat al-Ghiyāb. Beirut: Dār al-Ādāb, 2006.

Fatkhul Ulum. “الإستعارة في الأحاديث النبوية من كتاب اللؤلؤ والمرجان.” 'ARABIYYA: Jurnal Pendidikan Bahasa Arab, Vol. 11, No. 2 (2023).

Ghunaym, Muhammad. Asālīb al-Ta’thīr fī al-Syiʿr al-ʿArabī al-Ḥadīth. Kairo: Maktabah al-Ādāb, 2021.

Ibn ʿArabī. Fuṣūṣ al-Ḥikam. Diedit dan ditahkīq oleh ʿAfīfī ʿAbd al-Raḥmān. Beirut: Dār al-Kitāb al-ʿArabī, 2004.

Imru’ al-Qays. Sharḥ Dīwān Imri’ al-Qays. Diedit oleh Aḥmad Shākir dan ‘Abd al-Salām Hārūn. Kairo: Dār al-Ma‘ārif, 1958.

Komarudin, R. Edi. “Isti’arah dan Efek yang Ditimbulkannya dalam Bahasa Al-Qur’an Surah Al-Baqarah dan Ali Imron.” Jurnal Al-Tsaqāfa, Vol. 14, No. 1 (2017): 216.

Mattar, Muḥammad ʿAfīfī. Ruʾyā fī al-Kitābah wa-Damʿ ʿAyn al-Zamān. Kairo: Al-Hay’ah al-Miṣriyyah li al-Kitāb, 2002.

Mubaidillah. “Memahami Isti’ārah dalam Al-Qur’an.” Nur El-Islām, Vol. 4, No. 2 (2017): 132.

Murdiono, Murdiono, Muhamad Amin, dan Hadi Nur Taufiq. “Majaz Isti’arah in Qur’an Surah Al-Baqarah: A Balaghah Science Perspective Based Analysis.” Buletin Al-Turāth, Vol. 28, No. 1 (2022): 80. https://doi.org/10.15408/bat.v28i1.20843.

Nurfazri, Nabil Eka, dan Muhammad Luthfi Ardiansyah. “Isti’arah At-Tashrīḥiyyah wa al-Maknīyyah, Isti’arah al-Aṣliyyah wa al-Ṭaba‘iyyah: Analisis Konseptual dan Retoris dalam Teks Arab Klasik dan Modern.” Jurnal Intelek Insan Cendekia, Vol. 2, No. 5 (2025).

Rahman, Noor Eliza Abdul, dkk. “Translating Isti’ārah and Kinayah in Quranic Verses.” International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, Vol. 8, No. 4 (2019). https://doi.org/10.6007/ijarped/v8-i4/6614.

Shabriyah, Nabila Shema, dan Muhammad Nuruddien. “Kontribusi Ilmu Balāghah terhadap Makna dan Sastra yang Terkandung dalam Ayat-Ayat Al-Qur’an.” El-Wasathiya, Vol. 10, No. 1 (2022): 72.

Downloads

Published

2025-07-15

Issue

Section

Articles